Foydasiz KXShTmi yoki muammoli ishtirokchilarmi?

Qorabog‘ va qirg‘iz-tojik chegaralaridagi voqealardan so‘ng ko‘pchilik Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkilotidan xafsalasi pir bo‘lib, uning mojarolarni hal qilish – o‘z ishini bajara olishiga jiddiy shubha bilan qaray boshladi.

Agar KXShTga aʼzo davlat ishtirokida, ayniqsa, uning ishtirokchilari o‘rtasida ziddiyat bo‘lsa, unda Rossiya tomonlarni ajratib, ularni muzokara stoli atrofida yig‘ishi kerak. Agar bu muammolar u qadar katta bo‘lmasa (Qirg‘iziston va Tojikiston bilan bo‘lgani kabi) yuzaga kelsa va tomonlar kelisha olmasa, ikkita savol tug‘iladi. Birinchidan, ichki nizolarni ko‘rib chiqa olmaydigan bu qanday tashkilot bo‘ldi? Ikkinchidan, tashkilotga nega bunday muammoli ittifoqchilar kerak?

Bir tomondan, Qirg‘iziston va Tojikistonning KXShTdan chiqarilishi muammoni hal qila olmaydi, chunki chegarada yana bir katta mojaro yuzaga kelsa, qochqinlar qayerga boradi? Vayron qilingan uylarni tiklashga va qurbonlarga yordam berish uchun pul ajratishga kim yordam beradi? Bu qo‘shnilar tomonidan amalga oshiriladi: O‘zbekiston, Qozog‘iston, Rossiya.

Bundan tashqari, Qirg‘iziston va Tojikiston o‘rtasidagi muammoli chegara yana bir xavf tug‘diradi – terrorchilarning Afg‘onistondan Markaziy Osiyoga kirib kelishi. Kim ularga qarshi kurashadi va mintaqaning tinch aholisini himoya qiladi? Qirg‘iziston armiyasimi yoki Tojikistonmi? Buni bir davlat o‘z kuchi bilan ayniqsa, hozirgi voqelikda amalga oshirishi mumkin emas, bunga, real qarash kerak.

Boshqa tomondan, o‘z aʼzolari o‘rtasidagi muammolarni hal qila olmagan KXShTni ushlab turish, toliblar Markaziy Osiyoga epik ravishda kirib kelishgan taqdirda, unga tayanish qanchalik to‘g‘ri bo‘ladi?