Ашхободда қурилган АҚШнинг Туркманистондаги элчихонасининг чегаралари белгиланган “қизил чизиқ” ҳудудидан чиқиб кетганлиги боис, бузиб ташланадиган бўлди. Вазият тўғрисидаги ҳисобот бир йил олдин АҚШнинг қимматли қоғозлар ва биржалар бўйича комиссиясида Бош инспектор идораси (OIG) веб-сайтида эълон қилинган, аммо катта эътибор қаратилмаган эди. Turkmen.news манбасига кўра, бу мавзу СОВИД-19 эпидемияси соясида қолган, аммо эртами-кечми бу воқеа Америка расмийлари томонидан яқиндан кўриб чиқилади дейилмоқда.
2014 йил сентябрь ойида АҚШ Давлат департаменти чет элдаги иншоотларда қурилиш ишлари учун асосий пудратчи бўлган Caddell Construction билан 196 миллион долларлик шартнома имзолаган эди. Компания 2018 йил июль ойига қадар Ашхабоддаги Америка элчихонаси биносини қуриши керак эди, шунда турли манзилларда ишлайдиган ходимлар бир жойга тўпланишлари мумкин эди. Архабил хиёбони ва Отатурк кўчаси кесишган жойда жойлашган ер участкасида ушбу иншоот қурилиши режалаштирилган бўлиб, ушбу жой 1998 йилда Элчихонага 99 йил муддатга ижарага берилган.
Туркманистон ҳукумати томонидан белгиланган қоидаларга кўра, Ашхабоддаги бинолар оқ мармар билан қопланган ва битта “қизил чизиқ” бўйлаб эстетик жиҳатдан мос бўлиши керак. Маълум бўлишича, АҚШнинг чет элдаги биноларни эксплуатация қилиш бюроси (OBO) лойиҳани ушбу меъёрга мувофиқлаштирмаган ва Садделл Сонструстион Туркманистон ҳукуматидан бино қуришга рухсат олмаган (гарчи АҚШ қонунларига биноан керакли лицензиялар ва рухсатномаларни олиш учун пудратчи мижознинг розилигини олиши керак) …
Натижада, 2016 йил июль ойида Туркманистон ҳукумати томонидан қурилиш музлатилган. Ўша вақтга қадар улар бунга 26 миллион доллар сарфлашга улгурган эди. 2019 йилда OIG вакиллари томонидан Caddell Constructionдан тушунтириш талаб қилинди. Компания эса расмийлардан рухсат олганини айтди. Аммо суд жараёни давомида, бу бино лойиҳасининг умумий дизайн концепциясини тасдиқлаш бўлган бутун лойиҳа бўйича келишув эмаслиги аниқланган.
Бинонинг бузилишига йўл қўймаслик учун Америка томони бир неча бор Туркманистон расмийларига вазиятни тўғирлашнинг турли хил вариантларини таклиф қилди. Аммо барча вариантлар рад этилди.
2019 йил январь ойида АҚШнинг ўша пайтдаги элчиси Алан Мустард OBOга қурилишни давом эттириш имкониятини кўрмаганлигини айтди. Ўша йилнинг июнь ойида янги элчи Метю Климов Туркманистон Президенти Гурбангули Бердимуҳамедов билан биринчи учрашувида уни бинони буздирмасликни сўради. Аммо давлат раҳбари “қизил чизиқ” Туркманистон қонунчилиги билан киритилганлигини ва қонунларга риоя қилиниши кераклигини айтган.
P.S. Бизда эса уйларни бузиш кўпайди дейсизлар мана қўшниларимиз ҳам қўрқмасдан АҚШнинг Туркманистондаги уйини бузиб ташлаяптику…
Қойил қолганим шаҳарнинг “қизил ҳудуди”ига кириб қолганлиги учун қурилиш тўхтатилган.
Бизда “қизил ҳудуд” деган тушунча ҳам бўлмаса керак а? хоҳлаган вақт хоҳлаган жойни бузиб бино қуриб юборилаверади. Ким аралашишидан қатъий назар…