So‘nggi yillarda turk razvedka xizmati dunyoning turli mamlakatlarida o‘nlab odamlarni o‘g‘irlab ketishda ayblanib kelinadi. Mana shunday ayblovlardan yana biri Qirg‘izistonda yo‘q bo‘lib qolgan “Sapat” turk litseylari tarmog‘ining rahbari Orxan Inandi tarafdorlari tomonidan gumon qilinayotgani to‘g‘risida xabar tarqatilmoqda.
Ushbu voqea Qirg‘iziston Prezidentining Anqaraga birinchi tashrifi fonida yana-da bo‘rtirilmoqda.
“O‘g‘irlash haqidagi voqea nafaqat turklarga qarshi kayfiyatni kuchaytirdi, balki poytaxtda keng miqyosli mitinglarga ham sabab bo‘ldi”, – dedi Bishkeklik siyosatshunos Mars Sariyev. – “Sapat”da 20 mingdan ortiq kishi o‘qigan, endi ular nufuzli odamlar hisoblanadi. Bundan tashqari, Qirg‘iziston elitasi bolalarining qariyb 90% “Sapat”da o‘qiydi. Hozir ularning barchasi sodir bo‘lgan voqeadan g‘azablanmoqda va “yo‘q” bo‘lib qolgan Inandini topish uchun rasmiylarga bosim o‘tkazmoqdalar.”
“Sapat” turk voizi va hozirda AQShda yashovchi oppozitsionist Fetxulla Gulenga yaqin odamlar tomonidan qurilgan va ochilgan. Qirg‘izistondan tashqari, yuzdan ortiq mamlakatlarda shunday o‘quv markazlari ochilgan. Gulen va Erdo‘g‘an o‘rtasidagi ziddiyatdan so‘ng, Erdo‘g‘an chet eldagi ushbu taʼlim muassasalari tizimiga kiritilgan barcha maktablarni yopilishini va Turkiya hukumatiga topshirilishini talab qildi. Ayniqsa, turkiy mamlakatlariga bosim o‘tkazildi, chunki ularda muqobil panturkist mafkurasining rivojlanishi Turkiyadagi hukmron tuzum uchun muammoga uchrash bilan tahdid bo‘lishidan havotir bor edi.
Aslida Turkiya maxsus xizmatlari tomonidan yoki variant sifatida, Turkiya maxsus xizmatining buyrug‘i bilan Orxan Inandini o‘g‘irlash hali ham faraz.
“Mahalliy maxsus xizmat va Qirg‘iziston siyosiy rahbariyati ishtirokisiz bunday voqea yuz berishi ehtimoldan yiroq emas. Hozirda prezident Sadir Japarovning Anqaraga tashrifi tayyorlanmoqda, u yerda u moliyaviy imtiyozlarni olishi kutilmoqda. Shu munosabat bilan Rossiyaga amalga oshirilgan safar, “Japarovning Sochiga safari samarasiz” yakunlandi. Yana bir umid berib turgan Pekinga esa taklif qilinmadi. Turkiya maxsus xizmatlari Bishkekka uchib kelishlari shart emas, deb taxmin qilish mumkin, mahalliy hamkasblar bilan kelishuvga erishish kifoya”, – deb hisoblamoqda ekspertlar.
Boshqa tomondan, Qirg‘iziston Prezidentining Turkiyaga rasmiy tashrifi fonida o‘g‘irlash versiyasi ayniqsa g‘alati ko‘rinadi. Axir, Inandi har qanday holatda ham Qirg‘iziston fuqarosi va chet el maxsus xizmatlarining ochiq harakatlari o‘zini “qattiq qo‘l” rahbar sifatida tutgan Prezident Japarovga nisbatan haqoratli ko‘rinadi.
Hozirda Qirg‘iziston OAVlarida Turkiya maxsus xizmatlarining ishtiroki tasdiqlansa, Japarovning Turkiyaga tashrifi to‘xtatilishi, Turkiya elchisi chiqarib yuborilishi va mamlakatlar o‘rtasidagi diplomatik aloqalar darajasi pasaytirilishi mumkin degan fikr ilgari surilmoqda.